تاريخچه محصولات تقلبي
موضوع تقلب يکي از قديمي ترين معضلات بشر بوده و مي باشد. تقلب به معناي عام در واقع جعل هويت بوده و هويت، ملاک و معيار انتخاب مي باشد که يکي از بديهي ترين حقوق عقلي، منطقي، شرعي ، قانوني و انساني انسان مي باشد.بر اين اساس هرگونه جعل هويت در جهت ايجاد انحراف در انتخاب افراد نقض حقوق مسلم و مورد اشاره بوده و نيازمند توجه و برخورد لازم مي باشد. لازم به ذکر است که در دنياي امروز مفهوم قاچاق نيز ارتباط تنگاتنگي با تقلب دارد، زيرا اينگونه محصولات نيز عملاً هويت نداشته و کسي متولي و مسئول آنها نبوده و بر اين اساس در صورت بروز هرگونه مشکل پاسخگوي مشخصي نيز جهت مصرف کنندگان وجود نخواهد داشت.
انسان به کمک قدرت عقل و تفکر خود سعي در مبارزه با اين معضل داشته و در اين مسير بسياري از معماهاي معروف تاريخي واجتماعي شکل گرفته که معماي معروف سکه هاي تقلبي يکي از نمونه هاي بارز اين مورد بوده و کشف دانسيته يا چگالي در وان حمام توسط ارشميدس در پاسخ به نياز شناسايي غير مخرب طلاي تقلبي، نمونه ديگري از اين دست مي باشد.
در كنار موضوع تقلب در پول و اسناد، معضل تقلب در محصولات مصرفي، امروزه به شکل گسترده اي مورد توجه بوده و مي باشد و در ابعاد خرد و حتي کلان اقتصادي، مصداق اقتصاد تقلبي (Fake Economy) را در ذهن متبادر مي نمايد. با توجه به رشد فزاينده اين مشکل در سطح کشورها و جهان، سازمانهاي ملي و بين المللي متعددي جهت مبارزه و مقابله با اين معضل شکل گرفته است. اين سازمانها بازار تقلب را بازاري بسيار وسيع و خطرناک توصيف مي نمايند. بر اساس پيش بيني اين سازمانها، بازار تقلب با رقم گردش مالي بالغ بر 600 ميليارد دلار در سال 2008 مواجه بوده و در بين بازارهاي کثيف دنيا، داراي رتبه اقتصادي كمتر از 3 نبوده و نمي باشد. به گفته آقاي ساندرو کالواني (مدير انستيتوي تحقيقات قضايي و جرائم بين بخشي سازمان ملل) بازار محصولات تقلبي، معدن طلاي قرن بيست و يکم خلافکاران و زمين حاصلخيز جرائم سازمان يافته مي باشد. اين بازار کثيف جداي از ويژگيهاي عمومي اينگونه بازارها که شامل زمينه سازي ايجاد و توسعه گروههاي خلافکار و سرمايه سازي جهت ساير جرائم و تخلافات مختلف است خود از ويژگيهاي متمايز کننده ديگري به شرح ذيل نيز برخوردار مي باشد .
از لحاظ طيف مخاطبان، گروه هدف اين بازار نه معتادان به مواد مخدر بوده و نه مردم کشورهاي در حال جنگ، بلکه مردم عادي مصرف کننده کالاها، لذا مظلوميت و عدم تقصير خرد و کلان در اين ارتباط کاملا مشهود مي باشد.
از لحاظ وسعت و گستردگي جغرافيايي، تقريبا کليه جوامع از توسعه يافته تا کمتر توسعه يافته و در کليه سطوح خود مواجه با اين معضل مي باشند.
از لحاظ سطح اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي مخاطبان نيز عملاً آنان که امکانات بيشتري دارند مصرف کنندگان مهمتر و طبيعتاً طعمه هاي جدي تري جهت اين بازار مي باشند.
از لحاظ امکانات توليد نيز، توليد آنها معمولا نيازمند امکانات بسيار ساده تري نسبت به ساير محصولات کثيف مي باشد.
جدول زير بيانگر مطالب عنوان شده فوق مي باشد. لازم به ذکر است که عنوان محصولات تقلبي در اين جدول بيانگر عمومي بودن محصولات بوده و ورود به محدوده هاي خاص همانند داروهاي تقلبي ، تجهيزات کامپيوتري و مخابراتي تقلبي و غيره بخشي از اطلاعات جدول مقابل را تغيير خواهد داد به گونه اي که محصولات مصرفي گروههاي خاصي از جوامع و حتي جوامع خاص، طبيعتاً در بخشهاي مربوطه شامل طيف مخاطبان، وسعت بازار ، سطح اجتماعي و امکان توليد (سطح تکنولوژيک) وضعيت خاص خود را ايجاد خواهند نمود .
بحث محصولات تقلبي از ابعاد گوناگون داراي اهميت مي باشد که به برخي از آنها اجمالاً اشاره مي گردد.
لطمات مالي به بنگاههاي تجاري و صنعتي (از دست دادن بازار و اطمينان مصرف کنندگان نسبت به محصولات و بيکاري توليدکنندگان و حلقه هاي بينابيني رسمي)
لطمات جاني به مصرف کنندگان (دارو ، محصولات غذايي ، بهداشتي و آرايشي ، قطعات بکارگرفته شده در تجهيزات و ادوات پزشکي ، قطعات يدکي صنعت حمل و نقل ، وسائل شخصي همانند تلفن همراه و مواردي از اين دست)
لطمات مالي به مصرف کنندگان از محل جعل ارزش واقعي اقلام مصرفي و بويژه از محل هزينه هاي تحميلي بعدي به خصوص در بخش تضييع سلامت افراد و از دست دادن طول عمر و عرض عمر (افت کيفيت سلامت)
لطمات اقتصادي به کشور (شامل آثار کلان بند 1 فوق ، حذف برخي درآمدهاي قانوني دولت از محل مالياتها و عوارض قانوني واردات و موارد مشابه و تحميل هزينه هاي دفع خطر مربوطه و جبران صدمات مالي و بويژه جاني و نيز پرداختهاي ناشي از بيمه هاي بيکاري و مانند آن)و نيز تحميل هزينه هاي مرتبط با محصولات جايگزين و در نهايت از دست دادن سالهاي عمر مفيد افراد در قالب کاهش طول و عرض عمر (افت کيفيت سلامت)
لطمات امنيتي مجرمانه به جامعه (جداي از ناامنيهاي جاني و مالي فوق ، ايجاد پولهاي نامشروع که احتمالا در مسيرهاي نامشروع و خلافکارانه ديگر نيز هزينه خواهد شد)
همانگونه که عنوان گرديد ابعاد اين موضوع آنچنان گسترده و مخاطره آميز مي باشد که جداي از دولتها و دولتمردان کشورهايي همانند ايالات متحده ، روسيه، اتحاديه اروپايي و روساي جمهور و روساي دولتهاي مربوطه، سازمانهاي بين المللي مختلف نيز متناسب با رسالتهاي خاص خود بصورت گسترده به اين امر پرداخته اند. از جمله اين سازمانها مي توان به WIPO ، WBO ، OECD ، اتحاديه اروپا و بسياري از ديگر سازمانهاي ملي و بين المللي عام و حتي تخصصي موضوع اشاره نمود.
يکي از نکات قابل توجه در اين بخش، وجود برخي کانونهاي متمرکز فعاليت در اين زمينه مي باشد. از جمله اين موارد مي توان به کشور چين اشاره نمود. لازم به ذکر است که در اين ارتباط شهرهايي همانند شانگهاي چين و آگراي هند حتي به شهر تقلب معروف شده اند. عمق مشکل در اين ارتباط به حدي است که از مدتها قبل فشارهاي بين المللي گسترده اي به دولت چين در ارتباط با شناسايي و جمع آوري رسمي توليدات تقلبي آن کشور وارد مي گردد و دولت چين نيز جهت زدودن اين انگاره زشت غيرمردمي از چهره خود بصورت مستمر اخبار شناسايي کارخانجات و کارگاههاي توليد انواع تقلبي محصولات مختلف و نابودسازي محصولات مربوطه و اعمال مجازاتهاي شديد قانوني ، صدور حکم اعدام جهت مرتکبين و تصويب قوانين جديد و بکارگيري راهکارهاي مقابله با اينگونه موارد را جهت جهانيان منعکس مي نمايد. تصوير زير نشان دهنده نمونه اي از اين گونه تجارت در سطح جهان است که مربوط به خميردندان آلوده به پلي اتيلن گلايکول (PEG) چيني در سال 2007 مي باشد.
فراموش نکنيم که موضوع توليد محصولات تقلبي با توجه به تکنولوژيهاي موجود به گونه اي است که تقريبا هيچ محصولي از خطر آن در امان نخواهد بود و به اصطلاح “If you can make it, they can fake it” و شرط اصلي وجود سودآوري ناشي از تلفيق گستردگي سطح مصرف کنندگان وعمق سود احتمالي مي باشد و در اين مسير در اختيار داشتن سيستمي که با توجه به هزينه، توان تائيد اصالت جهت مصرف کنندگان را نيز فراهم آورد بسيار مورد توجه مي باشد.
دارو نيز با توجه به اختلافات کليدي اشاره شده قبلي و مولفه کليدي "سود قابل توجه(و بعضاً بسيار قابل توجه)" به شدت مورد توجه بوده و ميباشد. از طرفي مخاطبان اين محصولات بيماران مي باشند که در بين تمامي مردم و در کليه سطوح پراکنده مي باشند و از طرفي امکان تشخيص جرم در ارتباط با اين محصول بصورت عادي ميسر نمي باشد حال آنکه در ارتباط با مواد مخدر و اسلحه مشاهده آن ذهيت وجود جرم و تخلف را در ديگران تداعي مي نمايد. از طرفي سطح مخاطره مربوطه نيز بسيار بزرگتر و پر اهميت تر از بحث اقتصادي آن مي باشد.براين اساس تجارت داروهاي تقلبي از وسعت و اهميت خاصي برخوردار مي باشد.همانگونه که در تصوير زير مشاهده مي گردد ضمن وجود توليدات تقلبي محلي،تجارت بين المللي داروهاي تقلبي نيز از شدت و حدت خاصي بر خوردار است.توليدات عمدتاً در کشور هاي جنوب شرقي آسيا و روسيه انجام گرفته و مسيرترانزيت آنها به سمت کشورهاي غربي و حتي آفريقائي از کريدوري عبور مينمايد که کشور ما نيز در آن قرار گرفته و همسايه جنوبي ما يعني امارات متحده عربي يکي از مهمترين کانونهاي تجارت اين اقلام مي باشد.
در عين حال توليد اين گونه اقلام نسبتاً ساده مي باشد به گونه اي که بر اساس گزارشات موجود جداي از مراکز ، کارگاهها و حتي کارخانجات خاص توليد داروهاي تقلبي ، واحدهاي سيار توليد داروي تقلبي در سطح کشورها و بين کشورها مشغول فعاليت مي باشند. با توجه به سطح حساسيت موجود نسبت به بحث دارو، قاچاقچيان اينگونه اقلام جهت موفقيت در کار خود به شيوه هاي مختلفي دست مي زنند از جمله توليد متحرک، بدين معنا که واحدهاي توليد اينگونه داروها در قالب کشتيهاي خاص و يا حتي تريلرهاي خاص، نسبت به تحويل در مقصد ، اقلام توليدي طول مسير اقدام مي نمايند. قاچاقچيان در اين مسير تمامي سعي خود را جهت ورود اينگونه اقلام به چرخه معمول بکار ميبرند. يکي از نمونه هاي بسيار جالب که حاصل تحقيق گروهي خاص جهت اين امر بوده و ماحصل آن در روزنامه نيويورک تايمز در سال 2008 منتشر گرديده است جابجايي وسيع جهت رفع شبهه و به تعبيري ديگر سعي در نوعي ردزدايي و ماخذ شويي (Origin laundering) مي باشد. (اين مسير مطابق شکل زير از چين آغاز شده و در طي آن از هنگ کنگ ، شارجه، لندن ، باهاما و بازگشت مجدد به لندن گذر کرده و در نهايت به ايالات متحده ختم گرديده است.)